Je bent jong en krijgt kanker: een meeslepend verhaal over lachen in tijden van tumor

Oorsprong: het verhaal van Leander

Een sterk verhaal begint met een goed idee. En een goed idee is soms uit het leven gegrepen. Leander Verdievel werd als jonge twintiger geconfronteerd met kanker. Tijdens zijn ziekte ontdekte hij dat humor een onontbeerlijk middel is in de strijd om kanker te overwinnen. “Het is haast een antigif voor al het vergif dat ze in je lijf pompen”, aldus Leander.

"Het klinkt raar maar ik heb veel gelachen in die periode"

Leander Verdievel:

"Het verhaal begon in oktober 2004. Net na mijn 23ste verjaardag werd bij mij een Non-Hodgkin NT-cel lymfoom vastgesteld. In mijn neus dan nog. Pas toen het K - woord viel, viel ook mijn frank. Kanker dus en levensbedreigend. Bijna twee jaar lang werd mijn leven op pauze gezet en onderging ik alle mogelijke therapieën om mijn leven te redden. Een stamceltransplantatie bracht uiteindelijk soelaas. Ben ik in die periode bang geweest? Uiteraard! Vloeiden er tranen? Bij beken! Vreemd genoeg herinner ik echter het meest van al die talrijke momenten waarop ik in een lach schoot! Het klinkt raar maar ik heb veel gelachen in die periode. 

Kanker is iets bizar: de ziekte neemt simpelweg je hele leven over en zet het op zijn kop. Je verliest als het ware de regie van je leven maar net doordat je zelf niet meer achter de stuurknuppel zit, heb je des te meer tijd om rond je heen te kijken. Om de verhalen te zien die voor het grijpen liggen.

Het frappeerde me al gauw hoe flinterdun de grens was tussen het tragische en het komische. De op het eerste zicht harde en onwerkelijke gebeurtenissen van mijn ziekte bevatten vaak ook een aparte en komische invalshoek, een dubbele bodem. 

Uiteraard heeft de ziekte ook een immense invloed op je omgeving: partner, vrienden en familie. Iedereen reageert anders - er bestaat nu eenmaal geen handleiding ‘Hoe omgaan met een kankerpatiënt?’ - en vaak stelde ik glimlachend vast hoe komisch onwennig mensen omgingen met mijn ziekte. Het begint al bij het kiezen van een origineel cadeau voor een kankerpatiënt. De biografie van Lance Armstrong die vlot zijn kanker verslaat en op heroïsche wijze (dat dachten
we toen toch) de Tour wint? Daar heb ik thuis nog zeven exemplaren van liggen…

En wat zijn de juiste woorden om te zeggen? M’n vader probeerde klein, maar de beker die de verpleegster me laconiek in mijn handen duwde, was groot. Denk aan een gezinspot chocopasta. Toen ze m’n verschrikte blik zag, merkte ze kurkdroog op dat die niet vol moest… Die onverwachte humor en de dunne grens tussen verdriet en vreugde waren vele andere patiënten die in hetzelfde bedje ziek waren ook opgevallen. Niet zelden barstten we in lachen uit wanneer het bezoek de kamer uit was. Het gaf een zekere verbondenheid en licht in donkere dagen. Mijn eigen ervaringen en anekdotes, en die van mijn medepatiënten, gaven me de inspiratie om dit authentiek, warmen enigszins taboedoorbrekend verhaal te vertellen over die andere kant van kanker die zelden of nooit aan bod komt. Deze reeks start waar andere stoppen."

Diagnose: maak van een goed idee een fictiereeks die balanceert tussen humor en drama

_{Enter Tom Goris en Mathias Claeys}

Met zijn idee voor Gevoel voor tumor onder de arm trekt Leander eind 2014 naar het management van Eén. Het potentieel sche­mert meteen door maar een compleet programmavoorstel dat groen licht krijgt, heeft Leander dan nog niet. Er is nog werk aan, en dan loopt hij in de wandelgangen van de VRT regisseur Tom Goris tegen het lijf.

“Het ruwe idee voor Gevoel voor tumor was er al”, herinnert Tom zich:

“Wat toen het meeste vragen opriep: is er wel een draagvlak om met kanker te lachen? We zijn het aan kanker­patiënten zelf gaan vragen. Heel eenvoudig: over de middag, gewa­pend met een kleine camera zijn Lean­der en ik patiënten gaan interviewen, over hun kanker, over hun ervaringen, over de rol die humor had in hun traject. Dat bleek uiteindelijk heel vruchtbaar. We kregen niet alleen de bevestiging van Leanders aanvoelen dat humor een onmisbaar onderdeel is om je doorheen de ziekte te slaan, het leverde ook mooie getuigenissen op die we uiteindelijk nog aan het einde van alle afleveringen kunnen gebruiken. Een beetje zoals veteranen die openhartig vertellen over wat ze hebben meegemaakt.”

De puzzelstukken vallen op hun plaats

Het draagvlak is er. De volgende vereiste is een verhaal. Leander had van meet af aan duidelijk gemaakt dat Gevoel voor tumor een fictiereeks moest worden, geen autobiografie. Tom laat bij de VRT de naam van scenarist Mathias Claeys vallen om aan boord te komen als schrijver met ervaring.

Mathias:

“Tom en ik hebben nog samen gestudeerd. Toen hij mij over Gevoel voor tumor sprak zag ik er meteen het potentieel van in.”

“Vervolgens zijn we met ons drie op zoek gegaan naar de ontbre­kende elementen. We hadden een fictief hoofdpersonage nodig. Dat werd Tristan, een ambitieuze student geneeskunde en een jonge flierefluiter die het er volop van pakt. Een zondagskind dat plots het dramatische verdict te horen krijgt: kanker. Zijn leven dat hij tegen 100 per uur leeft, staat plots stil. In plaats van de dokter die hij zo graag wil worden, is hij nu zelf een patiënt.”

Leander, Tom en Mathias zonderen zich verschillende keren af aan de kust om ongestoord verder te brainstormen over het verhaal van Gevoel voor tumor.

“Het was als een puzzel waarvan de stuk­ken, talent en ervaring, in elkaar vielen. Leander zijn persoonlijk perspectief op de ziekte, gekoppeld aan zijn unieke gevoel voor humor en een vlotte pen. Mathias die op een briljante wijze de vele ideeën wist te structureren in duidelijke verhaallijnen en krachtige dialogen. En ik die de dynamiek van hedendaagse storytelling al in deze bedenk- en schrijffase probeerde te integreren. Het is vooral de kracht van de driehoek die het mogelijk maakte om het overzicht te behouden tijdens elke fase van deze productie. Moeilijke knopen konden we ontwarren door bij elkaar af te toetsen”, herinnert Tom zich goed.

"De grap mag best gedurfder"

Tristan is het hoofdpersonage maar Gevoel voor tumor is meer dan het verhaal van Tristan. Wanneer hij kanker krijgt worstelen zijn ouders, zelfstandigen met een eigen tegelzaak, en zijn zus, een jonge moeder die twee kleine kinderen, haar werk en een echtgenoot moet zien te combineren, elk met hun eigen pro­blemen.

“Zo is het leven ook”, zegt Tom Goris. “En die contrasten maken wat we met Gevoel voor tumor willen vertellen ook duidelijker, levendiger en soms ook geestiger. Bijvoorbeeld wanneer Tristans moeder geen blijf meer weet met haar frustraties over de familiezaak, heeft hij net z’n eerste chemo gehad. Een heel mooi spiegelmoment, waar­mee je de hevigheid die kanker oproept kan tonen.”

De uitdaging bij het maken van Gevoel voor tumor bestond er uiteraard de juiste toon te vinden, zeker op het vlak van humor. “Dat is best een lange zoektocht geweest”, geeft Mathias toe.

“Je balanceert de hele tijd op een dunne lijn: het mag geen slap­stick worden, het moet eerder subtiel en realistisch blijven maar je moet er wel nog om kunnen lachen. Uiteindelijk speelde Leander hier perfect de rol als ‘het geweten’ van Gevoel voor tumor: werd een grap te pijnlijk dan gaf hij al snel aan dat het niet ging werken. En het omgekeerde gebeurde even­zeer: "die grap mag gerust een beetje gedurfder.”

Olivier Goris, netmanager Eén:

“Ik zie Leander nog voor de eerste keer met zijn idee voor Gevoel voor tumor het kantoor binnenkomen. We waren meteen onder de indruk van zijn verhaal. Het was authentiek.

Gevoel voor tumor vertelt hoe kanker je leven com­pleet overhoop gooit, en tegelijkertijd toont het een andere kant van de ziekte die zelden of nooit belicht wordt: absurde situaties die onverwachte humor met zich meebrengen.

Toen wisten we al: top, hier zit potentieel in. Leander sloeg vervolgens de handen in elkaar met Tom en Mathias. En toen ze met hun uitgewerkte idee voor Gevoel voor tumor kwamen, wisten we het na enkele minuten al zeker: mannen, we moeten dit maken.

Een reeks over kanker waar­mee je keihard meeleeft en ook kan lachen, het is een delicate even-wichtsoefening. De ploeg van Gevoel voor tumor is daar geweldig in geslaagd. Bij Eén zijn we heel fier op deze reeks.”

Het leven door de bril van kanker

Eens het script klaar was, voelde het drietal en de crew aan dat Gevoel voor tumor geen reeks was die op een traditionele manier in beeld kon worden gebracht.

"We hebben veel uitgeprobeerd”, zegt Tom Goris. “Helmcamera’s, scènes die als selfies in beeld worden gebracht… we wilden de personages op hun huid zitten en de kijker ook dat gevoel geven. Kanker is zo’n zwaar, dramatisch gegeven, dat kon wel wat tegengewicht gebruiken. We wilden het leven tonen door de bril van kanker.”

En dat deed het drietal niet alleen:

“Iedereen, maar ook echt ieder­een die aan dit project heeft meegewerkt, heeft altijd meer gedaan en meer gegeven dan wat er van hem of haar verwacht werd. Dat is het grootste geschenk dat je als maker kan krijgen. Dit heeft ons verhaal ook een kracht gegeven waarvan we bij de start van dit avontuur alleen maar konden dromen.”

Nu al het harde werk er op zit en Gevoel voor tumor klaar is, wach­ten Leander, Tom en Mathias vol spanning de reacties af.

“Ik hoop dat we in de aanloop naar de eerste uitzending wat vraagtekens hebben kunnen oproepen, dat we mensen nieuwsgierig hebben kunnen maken”, vat Tom het samen. “Hopelijk zullen mensen zich afvragen: lachen met kanker, kan dat wel? Wil ik dat wel zien? Hm, ik ga toch even kijken, als het mij maar niet te zwaar valt.”

Mathias: “En dan hopen dat er bij het kijken wat haakjes blijven hangen, dat de kijkers Tristan leren kennen, met hem gaan meeleven en benieuwd zijn naar hoe hij zich doorheen de kanker slaat.”

Remedie: Gevoel voor tumor, een fictiereeks in acht afleveringen

Paul Lembrechts, CEO VRT:

“De VRT staat voor een fictiebeleid dat gaat voor gedurfde kwali­teit, fictie die kan meespelen op internationaal niveau. Aan talent is er geen gebrek in Vlaanderen. Denk maar aan Tabula rasa, Beau séjour of Tytgat chocolat. Stuk voor stuk reeksen die een eigen plek innemen in een divers fictieaanbod, waarmee we in binnen- en buiten­land prijzen winnen.

Fictiemakers kansen geven, risi­co’s nemen waar anderen zich niet meteen aan wagen: dat is de opdracht van de VRT als publieke omroep. Een tumor associëren met humor, wie durft dat aan? Wie vindt hiervoor de juiste toon? In Vlaanderen maken we het verschil door op de proppen te komen met kwaliteitsvolle en tegelijkertijd ongewone scenario’s. Die hoek die eraf is, meer buiten de lijntjes durven kleuren, daarvoor worden we internationaal steeds vaker opgemerkt. Bijvoorbeeld Walter Izzolino, de specialist in internatio­nale fictie van het toonaangevende Britse Channel 4, is vol lof over onze fictie.

Gevoel voor tumor is een authentiek Vlaams verhaal. Het is gebaseerd op het persoonlijke relaas van onze VRT-collega Leander Verdievel en de moedige getuigenissen van Vlaamse kankerpatiënten.

De kracht van dit lokale verhaal is de herkenbare manier waarop het verteld wordt, en dat zorgt ervoor dat Gevoel voor tumor internationaal al wordt opgemerkt. Dat mogelijk maken - de makers met een goed idee samen­brengen met de juiste partners, zoals in dit geval onder meer Kom op tegen Kanker en Sylvester – is een speerpunt van ons fictiebeleid bij de VRT.

Het resultaat mag absoluut gezien worden. Met deze fictiereeks maken we de Vlaming op een entertainende en toegankelijke manier ervan bewust dat we de strijd met kanker moeten blijven aan­gaan. Gevoel voor tumor doet dat op een heel eigen, geslaagde manier. Veel kijkplezier!”

Pieter Nolf, managing partner Sylvester:

“Toen we voor Eén Gevoel voor tumor mochten pitchen als copro­ducent, twijfelden we geen seconde. Dit is zo’n project dat maar heel zelden op je bureau belandt. Besmet door het enthousi­asme van het team dat alles in gang gezet heeft, is er tussen Eén en Sylvester een heel fijne dynamiek ontstaan die het authentieke en warme karakter van Gevoel voor tumor in elk aspect tot uiting heeft laten komen. De reeks is zo een geslaagd voor­beeld van een coproductie geworden.”

Gevoel voor tumor kwam tot stand deels met de hulp van moedige getuigenissen van kankerpatiënten die bedenker Leander Verdievel en regisseur Tom Goris afnamen. Aan het einde van elke aflevering van Gevoel voor tumor doen zij hun verhaal. Hier kan u al een eerste keer hun openhartige verhaal lezen.

• Aflevering 1: slecht nieuws

Tristan Devriendt heeft de voorbije zes jaar zijn studies geneeskunde opgesplitst in theorie aan de toog en de praktijk anatomie onder de lakens. Maar nu is de speeltijd definitief gedaan en klopt hij lange dagen tijdens zijn stage op de dienst neurochirurgie. Dit met maar één doel voor ogen: één van de slechts twee beschikbare plaat­sen als assistent van topchirurg Mercier veroveren. Dat lijkt hem ook te lukken tot opeens de bliksem inslaat.

Getuigenissen: Hoe kreeg je te horen dat je kanker hebt?

EMMA: “Ik zat op mijn ziekenhuisbedje, dacht dat ik naar huis mocht, helemaal happy in mijn ‘sexy’ ziekenhuiskleedje. Toen zag ik mijn mama en papa binnenkomen, lijkbleek, superrode ogen en toen zei de dokter ‘ik ga er geen strikjes rond binden: je hebt kanker’. Dat was zo van: wow, dat kan niet. Ik zei direct: u moet zich vergissen.”

RUBEN: “Ik kwam eigenlijk juist terug van I Love Techno, de week daarop ben ik ziek geworden. Blijkbaar kwam ik die maandag al heel bleek toe op het werk. Dus mijn collega’s dachten allemaal dat ik me te hard had laten gaan. Maar dat had ik voor alle duidelijkheid niet gedaan. Toen ik een week later langs de dokter ging, bleek het dus veel erger te zijn. Als je dat te horen krijgt... Je beseft eerst zelf nog niet wat er aan de hand is, pas later dringt het stilaan door: ik heb kanker, da’s ernstig.”

SHAUN: “Ik voelde me zo sterk, ging wel eens in overdrive, was met van alles bezig… Ik was nog jong dus zwaar ziek worden was het laatste waar ik aan dacht. De eerste keer dat ik te horen kreeg dat ik kanker had, dat was als een bom die viel. Je wereld stort in, je beseft hoe nietig je bent, waardoor je meteen in overlevingsmodus gaat.”

Personages

• Tristan Devriendt (Maarten Nulens)

Een gedreven en ambitieuze geneeskundestudent én een volbloed levensgenieter. Alles gaat hem voor de wind en daarom schrikt iedereen wanneer juist hij kanker krijgt. Voor Tristan wordt het meer dan alleen een strijd op leven en dood.

• Myriam Van Damme (Els Dottermans)

Myriam is de moeder van Tristan en de echtgenote van Dirk Devriendt. Myriam is een warme en lieve vrouw, maar door haar onzekerheid komt ze vaak nogal druk over. Wanneer haar zoon ziek wordt, wil ze er een beetje té veel voor hem zijn.

• Dirk Devriendt ( Dirk Van Dijck)

Dirk is naast vader van Tristan, ook de trotse zaakvoerder van 'Tegels Devriendt'. Hij leeft voor zijn tegels, tot grote frustratie van zijn vrouw Myriam. Dirk vindt het ook moeilijk om zijn emoties te tonen. Als Tristan ziek wordt, kan hij dat moeilijk plaatsen.

• Hanne Vanderjeugd (Marthe Schneider)

De ouders van Hanne zijn allebei vroeg gestorven en sindsdien woont Hanne bij haar grootvader, die al enkele jaren met een hersentumor sukkelt. Haar droom is om een webshop uit te bouwen met zelfgebreide mutsen en sjaals. Hanne vaart haar eigen koers en net dat maakt haar zo anders en aantrekkelijk...

• Marcel Vanderjeugd (Vic De Wachter)

Marcel is de grootvader van Hanne en gastheer van een zeldzame hersentumor. Die tumor heeft zich op een onbereikbare plaats genesteld waardoor Marcel en zijn tumor al vier onafscheidelijk zijn. Marcel kent het zieknhuis als zijn broekzak: de ideale mentor voor Tristan.

• Inge Devriendt (Liesa Naert)

Inge is de dochter van Dirk en Myriam en de zus van Tristan. In tegenstelling tot haar zorgeloze broer, is Inge een bodemloos vat vol complexen. Hoewel zij en Tristan nooit de beste band hadden, groeien ze door zijn ziekte steeds dichter naar elkaar toe.

• Didier (Tristan Versteven)

Didier, de man van Inge, is één brok stabiele rust die zijn vrouw heel graag ziet. Hij windt zich, in tegenstelling tot Inge, vrijwel nooit op en is haar rots in de branding. Zo geeft hij Inge de zekerheid die ze nodig heeft.

Enkele cijfers:

• Kanker komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen: gemiddeld 1 man op 3 en 1 vrouw op 4 voor de leeftijd van 75 jaar (en de vrouwen zijn de mannen aan het inhalen …).
• In Vlaanderen kregen in 2015 40 125 mensen de diagnose kanker. 21 805 mannen, 18 320 vrouwen.
• Per dag krijgen 110 Vlamingen te horen dat ze kanker hebben.
• Elk uur krijgen 5 Vlamingen te horen dat ze kanker hebben.

Boek

Leander:"Geen enkel boek dat ik ooit kreeg, had voor mij de juiste toon. Nooit herkende ik mezelf erin. En vooral: nooit deden ze me lachen, terwijl humor voor veel mensen met kanker hét antigif is om alle ellende aan te kunnen."

Op zijn 23ste kreeg Leander Verdievel kanker en werd hij overladen met goedbedoelde cadeaus. Na zeven exemplaren van de biografie van Lance Armstrong besloot hij dat het tijd was voor een ander soort boek. Dat boek ligt nu voor je. Een boek zonder taboes, dat je met veel humor door de wervelwind aan emoties loodst die kanker met zich meebrengt. Een boek dat je op donkere momenten laat lachen en op andere momenten doet vloeken. Een boek boordevol situaties die jij en je omgeving zullen herken­nen. (Als het al deze mooie beloftes niet waarmaakt, mag je het ding ook gewoon door je kamer smijten, zolang je daar maar deugd van hebt.)

Congres Jong & Kanker?!

Op dinsdag 29 mei organiseert Kom op tegen Kanker het gratis congres Jong & kanker?! Het congres is specifiek gericht op 17- tot 35-jarigen met en na kanker, op artsen, verpleegkundigen, studie­begeleiders, werkgevers, ouders en iedereen die iets kan betekenen voor jongeren met en na kanker. Op het programma staan infosessies over de zorg, het welzijn en werk voor jongeren met en na kanker. Voor de jongeren zelf is er een lounge, boordevol leuke verwenne­rijen, fijne ontmoetingen en rust.

Inschrijven via http://WWW.KOMOPTEGENKANKER.BE/JONG-EN-KANKER

Kankerlijn

De Kankerlijn is de vraag- en meldingslijn van Kom op tegen Kanker. Ze biedt een luiste­rend oor en deskundige informatie aan iedereen die vragen heeft over kanker. Daarnaast registreert de Kankerlijn problemen die patiënten ervaren en pleit ze voor structurele oplossingen bij de regering en andere beleidsmakers. In 2017 contacteerden 2500 mensen spontaan de Kankerlijn.

Heb je een vraag?

Aarzel niet ze te stellen. Dat kan via de website http://WWW.KANKERLIJN.BE, op het gratis nummer 0800 35 445 of via de gloednieuwe chat. De kankerlijn is na elke aflevering beschikbaar tot 23.30 uur.

Jong & kanker?! gratis congres dinsdag 29 mei van 10.00 tot 16.00 uur Lamot Mechelen.

Gevoel voor tumor: vanaf 18 maart elke zondag om 21.30 uur op Eén.

Extra materiaal en uitgebreide getuigenissen via http://één.be.